Κυριακή 8 Νοεμβρίου 2020

Τα γεφύρια στην λαϊκή και δημοτική παράδοση




Τα επιβλητικά μονότοξα και πολύτοξα πέτρινα γεφύρια του Ασπροποτάμου έργα μεγάλα και δύσκολα για την εποχή τους, ακόμα και σήμερα προκαλούν τον θαυμασμό και την περιέργειά μας. Οι απλοί άνθρωποι που πάντα στέκονται με δέος μπροστά σε κάθε μεγάλο κατασκεύασμα, δεν ήταν δυνατόν να δεχθούν πως κάποιοι όμοιοί τους μπόρεσαν να χτίσουν τούτα τα γεφύρια, χωρίς τη βοήθεια κάποιας ανώτερης δύναμης. Μία δύναμη που έπρεπε να την εξευμενίσουν, θυσιάζοντας προς τιμήν της κάτι πολύτιμο. Γι᾽ αυτό και η λαϊκή μυθοπλασία θέλει ανθρωποθυσία στο θεμελίωμά της.

Η προσπάθεια του ανθρώπου να τιθασέψει μέσα στους αιώνες το αδάμαστο στοιχειό του ποταμού, να γεφυρώσει τις όχθες του, να το βλέπει το ίδιο στην υπηρεσία του, δε στάθηκε χωρίς θυσίες. Το γεφύρι είναι από τα δυσκολότερα χτίσματα. Κι όμως πόση αρμονία, πόση άνεση στο τόξο του. Ακριβώς γιατί είναι καρπός ομιλίας της Ανάγκης με τον Άνθρωπο.

Το μεράκι του ανώνυμου πρωτομάστορα-δημιουργού, συνταιριασμένο με τον ένθεο οίστρο, χάραξε και χάρισε στα ποτάμια του Ασπροποτάμου καμαρωτά γεφύρια άφθαστης στερεότητας κι αθάνατης ομορφιάς. Τόξα, δόξα του μεγαλείου του, που φιλιώνουν και παντρεύουν και τις πιο άγριες όχθες μ᾽ ένα δέσιμο σφραγισμένο με την αρμονία και τη χάρη. Δέσιμο που, ξέχωρα απ᾽ όλα τα άλλα, δείχνει και όλο το μέγεθος της ανθρώπινης σοφίας και διαστέλλει στο χώρο και στο χρόνο τις απροσμέτρητες δυνατότητες του δημιουργού ανθρώπου.

Οι πρωτομάστορες-γεφυροποιοί προκαλούν κατάπληξη για την τεχνική, ενώ η έμφυτη κατάρτισή τους και η θέση τους είναι δίπλα στους μεγάλους της ακαδημαϊκής τεχνικής της εποχής τους, αλλά και της εποχής μας και κάθε εποχής, γιατί στάθηκαν ως πρόδρομοι στον τομέα τους. Ύψωσαν, μαζί με τα ανώνυμα τσιράκια τους, τα μνημεία αυτά της τέχνης και της τεχνικής, συλλήψεις υψηλής λαϊκής έμπνευσης και θαυμαστής άρτιας εκτέλεσης. Τα παλιά γεφύρια που στέργιωσαν με αίμα και κόπο, κειμήλια ιερά της πατρώας γης, ένδοξα μνημεία τέχνης, καμωμένα από πέτρα και όνειρο, που υψώνονται περήφανα πάνω από χαράδρες και ποτάμια της τρικαλινής γης, που ενώνουν και φιλιώνουν τους ανθρώπους, που διευκολύνουν την επικοινωνία των ψυχών, που πάνω τους διάβηκαν στρατιές βαρβάρων και σεπτές λιτανείες ειρηνοφόρες, που πάνω τους πέρασαν μηνύματα και πραμάτειες και πόθοι και πάθια της φυλής και μόχθος πολύς και κάματος των ανθρώπων, στέκονται ασάλευτα στους αιώνες τονίζοντας την απαράμιλλη τεχνική τελειότητα των λαϊκών μαστόρων.

Γι᾽ αυτό, λοιπόν, τα γεφύρια αυτά δεν είναι τουριστικά αξιοθέατα, αλλά εθνικά μνημεία, που πρέπει να τα διατηρήσουμε και να τα θαυμάζουμε και γι’ αυτήν, ιδιαίτερα, την προσφορά τους. Τα γεφύρια ήταν πάντα υπόσχεση ζωής. Όταν γκρεμίζονταν ένα γεφύρι, υψώνονταν ένας αόρατος τοίχος, ο τοίχος της απομόνωσης, ο τοίχος του θανάτου. Τα γεφύρια συμβολίζουν το θρίαμβο του μόχθου, της επινοητικότητας και της φαντασίας του ανώνυμου λαϊκού παραδοσιοκράτη τεχνίτη.





Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

ΕΘΝΟΟΙΚΟΤΟΠΙΚΑ, Βασίλης Νιτσιάκος

 [...] Κατά κανόνα, οι βοσκότοποι περιελάμβαναν εκτάσεις, μεγάλες ή μικρές, οι οποίες κι αυτές είχαν τα δικά τους στοιχεία για τη διατροφή τ...